Marlboro country, ή πως μπορείς να δηλώνεις περήφανος για τη χώρα σου και την ίδια ώρα να της πετάς σκατά.

Σημείωση: Το παρακάτω αφήγημα στηρίζεται σε φανταστικά γεγονότα και κάθε ομοιότητα με πραγματικά περιστατικά και πρόσωπα είναι εντελώς συμπτωματική.

Πρωινό Δευτέρας. Η πόλη σε γρήγορους ρυθμούς μετά τη ραστώνη του σαββατοκύριακου. Σινεμά Ολύμπιον. Για καφέ ψηλά στο Δωμάτιο με θέα. Και τι θέα! Ο Θερμαϊκός να στραφταλίζει στον πρωινό χειμωνιάτικο ήλιο και στο βάθος του ορίζοντα ο χιονισμένος Όλυμπος... Και τα Πιέρια να ξεμυτίζουν στην άκρη του κάδρου... Έχοντας μετακομίσει τελευταία στην απέναντι ακτή της Πιερίας συνήθισα να κοιτάω τη Θεσσαλονίκη αλλιώς. Όποτε κατεβαίνω αυθημερόν στην πόλη είναι σα να περνάω από την άλλη πλευρά του καθρέφτη. Έχει μια γοητεία αυτό το πίσω μπρος, η καλή και η ανάποδη.

Σήμερα κατέβηκα να δω το φίλο μου το Haarat. Ήρθε πριν λίγες μέρες από την Αγγλία, όπου ζει μόνιμα για πάνω από είκοσι χρόνια. Σκοπός του ταξιδιού του να μάθει ελληνικά και να διερευνήσει τις δυνατότητες για τη μόνιμη μετεγκατάστασή του στην Ελλάδα.
-Aristotelis square, μου λέει.
-Ναι, η πλατεία Αριστοτέλους, απαντώ.
-Γιατί Αριστοτέλους; απορεί.
- Γιατί, φίλε μου Haarat, η λέξη Αριστοτέλης είναι στη γενική. Ο Αριστοτέλης, του Αριστοτελους. Αυτή είναι η πλατεία του Αριστοτέλους, εξήγησα αναλαμβάνοντας ρόλο δασκάλου.
Κοίταξα την οβάλ πλατεία, μισή στη στεριά και η άλλη μισή μπαίνει στη θάλασσα θαρρείς. ...Με τις δυο μεγάλες λεωφόρους να τη σκίζουν κάθετα, τίγκα στο αυτοκίνητο ...με τις πλαστικές ομπρέλες των τάχα μου κυριλέ καφεμπάρ ...με το καχεκτικό γκαζόν και τα κακομοιριασμένα δεντράκια... Η πλατεία του Αριστοτέλους... Ο Αριστοτέλης χαλκευμένος σε στιλ ξωμάχου που απόκαμε να κάθεται παραγκωνισμένος ανάμεσα στα τραπεζοκαθίσματα και τις φουφούδες που ζεσταίνουν τους μουράτους και καλά της πόλης.... Όταν συνέρχεσαι απο τη μαγεία του ορίζοντα, σου βγάζει μια μιζέρια...
-Λοιπόν, το αποφάσισες; Θα έρθεις τελικά Ελλάδα; ρωτάω.
-Έτσι σχεδίαζα, μου λέει. Ξέρεις ...τα χάλασα τελικά με τη φίλη μου.
Ο Haarat διατηρούσε εδώ και καιρό δεσμό με μια παντρεμένη με παιδί. Έτσι γίνεται, του είχε εξηγήσει, στην Ελλάδα. Όταν είσαι παντρεμένος ή παντρεμένη έχεις τον άντρα σου ή τη γυναίκα σου και παράλληλα τον εραστή ή την ερωμένη σου... Και ζεις μια διπλή ζωή. Κανονικά.
-Δεν έχω πρόβλημα μ’ αυτό, μου λέει.
-Ούτε κι εγώ, του απαντώ. Αρκεί κάποιος να περνάει καλά... Αν αυτό τον ευχαριστεί ...κανένα πρόβλημα.
-Γενικά, στην Ελλάδα σας αρέσει να περνάτε καλά. Πού βρίσκετε τόσα λεφτά;
Ο Haarat έκανε την ίδια παρατήρηση που κάνουν όλοι οι ξένοι που επισκέπτονται την Ελλάδα. Απορούν πως σε μια τόσο φτωχή χώρα, με τους χαμηλότερους μισθούς και τις ακριβότερες τιμές στην Ευρώπη, οι Έλληνες είναι στους δρόμους, διασκεδάζουν, ψωνίζουν και περνούν ...με τσιγάρο, πρέφα και φραπέ.
-Πλαστικό χρήμα, δάνεια, ακάλυπτες επιταγές, φοροκλοπές, απατεωνιές, αντέτεινα. Κι όλα αυτά για τη φιγούρα, για τη μόστρα, για το κομμάτι μας.
-Κι αξίζει να ζεις έτσι εις βάρος της χώρας σου; με κεραυνοβόλησε. Δουλεύω σε μια εταιρεία ιατρικού εξοπλισμού, έρχομαι συχνά στην Ελλάδα, συναλλάσσομαι με τα μεγαλύτερα δημόσια νοσοκομεία και ιδιωτικές κλινικές. Πολλές φορές οι γιατροί ζητάν αύξηση σ’ ένα προϊόν γιατί θέλουν να αυξήσουν το δικό τους μερίδιο. Μια αύξηση 100 ευρώ σ’ ένα προϊόν που κοστίζει 300 για έναν άνθρωπο που το χρησιμοποιεί δυο φορές το μήνα στη θεραπεία του σημαίνει ένα ετήσιο κόστος 5000 ευρώ περίπου. Διαμαρτύρεται ο φτωχός ασθενής για την τιμή, η μητρική εταιρία το αύξησε έρχεται έτοιμη η απάντηση, τα ασφαλιστικά ταμεία το επιβαρύνονται. Και όλα αυτά γιατί; Για να έχει δυο τρία αυτοκίνητα ο γιατρός –μια πόρσε απαραιτήτως- ένα πολυτελές σπίτι στην πόλη, ένα εξοχικό στη Χαλκιδική...
-Ένα σαλέ στη Βουλγαρία, συμπλήρωσα. Είναι πολύ της μόδας τελευταία.
- ...Όταν είσαι γιατρός πρέπει να νοιάζεσαι για τον ασθενή σου, έχεις ευθύνη γι’ αυτόν, δεν μπορείς να τον βλέπεις σα χρήμα, μαύρο χρήμα, κάτω από το τραπέζι...
Τις τελευταίες φράσεις τις είπε στα ελληνικά. Πράγματι, είναι αυτές που πρέπει πρώτα να μάθει ένας ξένος που σκοπεύει να μείνει μόνιμα στην Ελλάδα.
- ...Στην Αγγλία όταν είσαι δημόσιος υπάλληλος είσαι περήφανος γιατί εκπροσωπείς το κράτος και είσαι υπεύθυνος για την εικόνα του προς τα έξω. Εδώ γίνεσαι δημόσιος υπάλληλος για να κλέβεις το κράτος. Πώς θα πληρώσει αυτό το κράτος τα έξοδα για την παιδεία; Για την υγεία; Για την πρόνοια; Είναι σα να πετάς σκατά στην ίδια σου τη χώρα. You bullshit your country, man.
- Τότε γιατί επιμένεις να μετακομίσεις στην Ελλάδα; ρώτησα.
- Στην Αγγλία, ξέρεις, βρίσκω ένα οργανωμένο κράτος, ένα καλό σύστημα υγείας, είχα μια καλή εκπαίδευση. Όταν πήγα εκεί για να σπουδάσω, έφυγα από την Αίγυπτο με μια βαλίτσα στο χέρι. Τίποτα άλλο. Οι άνθρωποι μου φέρθηκαν ευγενικά, εκτίμησαν τα προσόντα μου, αδιαφόρησαν για την καταγωγή μου και το χρώμα μου. Και τώρα έχω μια καλή δουλειά, με καλά χρήματα που μου δίνει τη δυνατότητα να ταξιδεύω σ’ όλο τον κόσμο. Μιλάω με τους Έλληνες εκεί, αισθάνονται περήφανοι για την Ελλάδα, την καλύτερη χώρα για διακοπές, ο αρχαίος πολιτισμός, εμείς οι Έλληνες... Όταν τους λέω ότι θα πάω να μείνω στην Ελλάδα για πάντα, τρελός είσαι, κραυγάζουν, θα αφήσεις τον παράδεισο για να πας στην κόλαση; μου λεν. Πώς είναι δυνατό να αισθάνεσαι περήφανος για τη χώρα σου και την ίδια ώρα να της πετάς σκατά;
Ο Haarat μου θύμισε τη συμπεριφορά πολλών Ελλήνων του εξωτερικού. Στις χώρες που διαμένουν εφαρμόζουν κατά γράμμα όλους τους κώδικες κοινωνικής ζωής, τους ξεχνούν όμως όταν έρχονται στην Ελλάδα. Η ξαδέρφη μου στη Σουηδία δεν έχει αυτοκίνητο. Το υψηλό κόστος συντήρησης κάνει απαγορευτική τη χρήση του και ο επιπρόσθετος φόρος για τη ρύπανση σε κάνει να σκεφτείς θες δε θες το περιβάλλον. Και ξεχωρίζει τα σκουπίδια, ένα ένα, αλλιώς η κοινωνική δυσφήμιση θα την ακολουθεί. Εδώ στην Ελλάδα όμως έχει αυτοκίνητο αν και έρχεται μόνο δυο μήνες το χρόνο. Και το χρησιμοποιεί για να πάει μια απόσταση δέκα λεπτών με τα πόδια. Και δεν ξεχωρίζει τα σκουπίδια αν και οι κάδοι ανακύκλωσης βρίσκονται έξω από την πόρτα της. Έχει δίκιο ο Haarat. Δεν αγαπάς έτσι τη χώρα σου. Απλώς της πετάς σκατά.
- Αλλά δε μου είπες, γιατί θέλεις να μείνεις εδώ;
- Χθες πήγα σ’ ένα χωριό κοντά στην Έδεσσα. Με φιλοξένησε ένας φίλος που ζήτημα είναι να τον έχω δει κανά δυο φορές στα τέσσερα πέντε χρόνια που τον ξέρω. Οι γονείς του έγιναν θυσία, μου άνοιξαν το σπίτι τους αν και δε με γνώριζαν. Βγήκαμε για καφέ, για φαγητό, το βράδυ για ποτό. Την άλλη μέρα με ήξερε όλο το χωριό. Γειά σου Haarat, με χαιρετούσαν. Ήρθαν και οι θείες. Αγοράκι μου, ματς μουτς. Κανείς τους δε με γνώριζε. Βρήκα ανθρώπους με ζεστή καρδιά. ...Αλλά πως γίνεται αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι να μην εμπιστεύονται τους συνανθρώπους τους;
Ο Haarat αναφερόταν στη συζήτηση που είχε ανοίξει κάποιος από το σόι, προκειμένου να βρει συνεργείο για το αυτοκίνητό του. Κι έψαχνε το γνωστό του γνωστού που είχε ένα γνωστό... Κανείς δεν εμπιστεύεται κανέναν. Νομίζει πως όλοι θα τον εξαπατήσουν και, δικαιολογημένα, αφού πρώτα εξαπατά ο ίδιος. Να γιατί όλη μέρα τρέχουν οι Έλληνες στους δρόμους, ψάχνουν κάποιον να εμπιστευτούν. Είναι τόσο κουραστικό. Σου αφαιρεί τόση ενέργεια.

Κοίταξα έξω από το παράθυρο. Ένα σύννεφο είχε σκεπάσει το λαμπρό χειμωνιάτικο ήλιο. Γκριζάρισε ο Θερμαϊκός. Μαύρισε και η πλατεία. Και ξαφνικά μπήκα πίσω από τον καθρέφτη. Είδα μια άσχημη χώρα. Είδα ανθρώπους που έχουν κάνει την απάτη τρόπο ζωής. Στην οικογένεια, στο εμπόριο, στην κοινωνία, στο κράτος. Ανθρώπους που κοιτάζουν καχύποπτα τους άλλους, τους επιβουλεύονται, τους ζηλεύουν, που δεν προχωράνε οι ίδιοι ούτε αφήνουν και τους άλλους να προχωρήσουν. Είδα τον Οθωμανό να εκμοντερνίζεται, να κάνει το ρουσφέτι κονέ. Τίποτα δεν μπορείς να κάνεις χωρίς κονέ, τα προσόντα δε μετράνε. Και πάνω απ’ όλα το χρήμα. Το μαύρο χρήμα. Είδα όμως και τη ζεστή καρδιά να αχνοφέγγει μέσα στη μαυρίλα. Είμαι αισιόδοξος για τη χώρα σας, είχε πει ο Haarat. Κι εγώ είμαι αισιόδοξος. Και δεν εννοώ αυτη την αισιοδοξία που βγάζουν πολλοί Έλληνες όταν τους επισημαίνεις το έλλειμμα, το δημόσιο χρέος, την ανεργία και χαζολογούν με ένα θα τα καταφέρουμε, περάσαμε και πιο δυσκολα. Αυτή είναι βλακώδης αισιοδοξία. Είμαι αισιόδοξος γιατί πιάσαμε πάτο και δεν έχει πιο κάτω, μόνο πάνω τώρα. ...Από τα σύννεφα είδα μια αχτίδα φωτός. Ασήμισε ο Θερμαϊκός. Άστραψε ο κατάλευκος Όλυμπος. Και είδα τη χώρα όπου μπορούν να γίνουν τα πάντα και τίποτα δε γίνεται. Marlboro country.